पुणे : भाषेची शुद्धता आणि नेमकेपणा हा विचार हळूहळू मागे पडत चाललेला असताना, ज्यांना खरोखरच शुद्ध भाषेत लिहायचे आहे, शब्दांचा वापर समजून-उमजून करायचा आहे, अशांसाठी एक आनंदाची बातमी आहे. मराठी शुद्धलेखन या विषयात गेली अनेक वर्षे काम करणारे व्याकरणतज्ज्ञ अरुण फडके यांनी शुद्धलेखन या विषयावरील पहिले मोबाइल ॲप सादर केले आहे. ‘शुद्धलेखन ठेवा खिशात’ असे त्याचे नाव असून, पुण्यातील मॉड्युलर इन्फोटेक या सॉफ्टवेअर कंपनीने ते विकसित केले आहे. 

या ॲपमध्ये तब्बल ११ हजार मराठी शब्दांची माहिती दिली आहे. ऱ्हस्व किंवा दीर्घ; विसर्ग असणे किंवा नसणे; स्र किंवा स्त्र त्याचप्रमाणे लेखनसाम्य असले, तरी अर्थभिन्नता असणे; योग्य पर्यायी लेखन असणे; अशा अनेक प्रकारच्या शब्दांसाठी ह्या ॲपमध्ये तऱ्हेतऱ्हेचे ठळक निर्देश दाखवले आहेत. मूळ रूपाला विकार होताना बदलणारे ऱ्हस्व-दीर्घ दाखवले आहेत.

काही शब्दांमध्ये लागोपाठ येणाऱ्या विशिष्ट व्यंजनांचा उच्चार करताना तो उच्चार शब्दात त्या व्यंजनांचे जणू काही जोडाक्षर असल्याप्रमाणे होणे (सुसकारा, सरदी), शब्दात प्रत्यक्षात नसलेले द्वित्व किंवा नसलेला विसर्ग उच्चारात ऐकायला येणे (काव्य, हत्या, अंधकार, घनश्याम), शब्दात नसलेल्या वर्णाचा उच्चार ऐकायला येणे (संरक्षण, सिंह), शब्दात असलेल्या उकाराचा उच्चारात लोप होणे (सुरुवात, गुरुवार), शब्दात नसलेला औ-कार उच्चारात ऐकायला येणे (लवकर); ह्या सर्व प्रक्रिया अनेक भाषांच्या बाबतीत सहज घडणाऱ्या आहेत. अशा सर्व प्रक्रियांमुळे आणि एकंदरीत भाषाशास्त्रानुसार योग्य आणि अयोग्य शब्दांचे लेखन ह्या ॲपमध्ये दाखवले आहे.

‘कोशात वापरलेल्या संक्षेपांचे आणि खुणांचे अर्थ’ आणि ‘कोश कसा पाहावा’ ह्या दोन गोष्टी वापरकर्त्यांनी नीट पाहून घेतल्या, तर ह्या ॲपचा वापर करणे सहजसुलभ होईल, असे फडके यांनी म्हटले आहे. ‘हवा असलेला शब्द शोधण्यासाठी वर्णमाला किंवा बाराखडी पाठ असणे गरजेचे नाही. वरच्या पट्टीत तुम्ही तुमचा शब्द लिहायला सुरुवात करताच त्यानुसार खाली त्या अनुषंगाने शब्द यायला सुरुवात होईल आणि काही सेकंदांतच तुमचा शब्द योग्य-अयोग्य लेखन, सामान्यरूपे, असल्यास इतर काही टीप, अर्थभेद, स्पष्टीकरण अशा आवश्यक त्या बाबींसह समोर येईल. ॲपने दाखवलेल्या योग्य-अयोग्य लेखनाबद्दल तुम्हांला काही शंका असेल, तर शेजारी ‘स्पष्टीकरण’ ह्या दुव्यावर जाऊन तुम्ही त्या शब्दाच्या योग्य लेखनाचे शास्त्रीय स्पष्टीकरण पाहू शकता. शेकडो शब्दांची अशी स्पष्टीकरणे दिली आहेत,’ असेही ॲपच्या माहितीमध्ये स्पष्ट करण्यात आले आहे.

‘मराठी भाषेच्या व्याकरणाबद्दल असलेले सरकारचे नियम आणि प्रचलित व्याकरण यानुसार या ॲपमधील शब्द दिले आहेत आणि ते युनिकोडवर आधारित आहे,’ असे अरुण फडके यांनी ‘बाइट्स ऑफ इंडिया’ला सांगितले. व्याकरण शिकू इच्छिणाऱ्यांना फडके यांनी लिहिलेल्या ‘मराठी लेखन कोश,’ ‘शुद्धलेखन मार्गप्रदीप,’ ‘शुद्धलेखन ठेवा खिशात’ अशा पुस्तकांचा उपयोग आतापर्यंत होत होता. आता मात्र बदलत्या काळानुसार तंत्रज्ञानाचा उपयोग करून मराठी शुद्धलेखनाचे ॲप विकसित झाल्याने भाषा शिकू इच्छिणाऱ्यांना आणि अचूक लिहू इच्छिणाऱ्यांना खूप मदत होणार आहे.

हे ॲप गुगल प्ले स्टोअरवर उपलब्ध असून, त्याची किंमत १०० रुपये आहे. अर्थात, ते सशुल्क असले, तरीही मराठी भाषेच्या शुद्धतेच्या दृष्टीने ही किंमत फार मोठी नाही. एक हजार शब्द असलेले निःशुल्क अॅपही प्ले स्टोअरवर उपलब्ध आहे.

सशुल्क अॅपसाठी येथे क्लिक करा.

निःशुल्क अॅपसाठी येथे क्लिक करा.